Technieken voor fluïda

Dankzij de trend van BEN (Bijna Energie Neutraal) bouwen/renoveren krijgen de ventilatiesystemen een steeds grotere rol toebedeeld. Het is nu eenmaal een realiteit dat de lucht in sterk geïsoleerde woningen snel vervuild geraakt en dat is maar logisch. De maatregelen die ervoor zorgen dat er geen warmte of koude kan ontsnappen, verhinderen immers ook een natuurlijke aan- en afvoer van lucht. De gevolgen van een slechte luchtkwaliteit zijn niet min. Wat begint met een droge keel en ogen, evolueert snel naar concentratiestoornissen, hoofdpijn, duizeligheid en zelfs benauwdheid. Bovendien kunnen ziektekiemen zich in ijltempo vermenigvuldigen en is er een reëel risico op CO-vergiftiging. Daarnaast krijgt vocht vrij spel, wat tot schimmelvorming kan leiden. En zoals iedereen weet, is ook dit fenomeen nefast voor de gezondheid.

Als u bouwt of renoveert is het dus geen goed idee om op de ventilatie te besparen. Vervolgens is het de boodschap om de systemen in optimale conditie te houden. Zonder reiniging en onderhoud zullen de prestaties van het toestel immers snel afnemen. Meer nog: een gebrek aan onderhoud of reiniging kan voor erg ongezonde situaties zorgen.

Binnen de categorie ventilatie zijn er meerdere systemen die elk een specifieke onderhoudsaanpak vragen. Naast de dakventilatoren en luchtgroepen, zijn er de oplossingen die met natuurlijke ventilatie werken. In veel woningen zijn ook gecontroleerde mechanische ventilatie of hybride systemen terug te vinden.

Het nazicht, de reiniging en/of de herstelling van de externe, gerelateerde componenten is echter even belangrijk. We denken hierbij aan de ventilatieroosters en de toegangen tot de kanalen en de toevoerleidingen, de ventilatiekokers, alsook de brandkleppen, de stuwmonden en de warmte-isolatie/voorzieningen ter bescherming tegen vorst.

Is uw woning voorzien van dakventilatoren? Dan is het erg belangrijk om jaarlijks de ventilatorschoepen te reinigen en ze (indien nodig) opnieuw uit te balanceren. Controleer meteen ook de motorlagers en vervang deze bij te grote slijtage. Schenk voldoende aandacht aan de afstelling en de goede werking van de motorbeveiligingen. Inspecteer daarbovenop eveneens de elektrische aansluitingen en de contacten, de motorsteunen, de montageplaten, de motorkasten, de ophangsystemen, de consoles, de bouten en moeren, de afstandshouders… Vergeet trouwens ook niet om de onderdelen van de omkasting van de ventilator na te kijken. Logischerwijze zijn dergelijke controles (en herstellingen) enkel mogelijk bij systemen waarbij de motor en elektrische onderdelen gemakkelijk bereikbaar zijn. Denk hieraan wanneer u de dakventilatoren aankoopt en kies voor uitvoeringen met een afneembare motorkap of een inspectieluik. We willen u er nog even aan herinneren dat veiligheid voor alles komt. Schakel dus de stroomtoevoer uit wanneer u de dakventilatoren wenst te inspecteren!

Bij luchtgroepen is het belangrijk om geregeld de technische kwaliteit van de elektrische onderdelen te inspecteren. We denken hierbij aan de motoren (stroomvoeding), maar ook aan de thermische beveiligingen, de vorstbeveiligingsthermostaten, de servomotoren en hun respectievelijke afstelling. Daarnaast dient u de eenheden en onderdelen (batterijen, kleppen, ventilator, luchtbevochtiger en het warmterecuperatiesysteem) periodiek te controleren. De staat (en vervuiling) van de mechanische onderdelen wordt best jaarlijks nagegaan. Er zijn nogal wat onderdelen die u moet inspecteren: de batterijen en de aansluitingen, de V-riemen, de kleppen en de transmissie, de trillingsdempers, de ventilator- en motorlagers, de bevochtigers, de sluiting van de inspectieluiken en het warmterecuperatiesysteem. Stelt u afwijkingen vast? Doe dan het nodige om het probleem te verhelpen: herstellen, aanspannen… Een belangrijk aandachtspunt zijn de filters. Uitvoeringen met grote mazen dienen minstens om de twee maanden nagekeken (en indien nodig vervangen) te worden. Voor zakkenfilters kan u de periodiciteit tot twee keer per jaar beperken. Het is aangeraden om telkens ook de bevestigingen te controleren en eventueel te vervangen. Tip: denk bij de aankoop van uw luchtgroepen al aan het onderhoud. Kies voor een uitvoering met goed bereikbare filters en een systeem dat de graad van vervuiling aangeeft.

Bij natuurlijke ventilatie verloopt de aan- en afvoer van lucht via (klep)ramen en roosters. Het onderhoud van dergelijke oplossingen beperkt zich tot het reinigen, afstoffen en ontsmetten van de openingen (één tot vier keer per jaar). Jaarlijks controleert u best of alles nog goed werkt. Inspecteer dan eveneens de bevestigingen en de vastzettingen van de kokers. Vergeet trouwens ook de ventilatiekokers niet! Klik hier om te ontdekken welk onderhoud deze onderdelen vereisen.

Is uw woning geen recente nieuwbouw? Dan is de kans groot dat de luchtverversing door een gecontroleerd mechanisch ventilatiesysteem of ventilatiesysteem D gebeurt. Een eerste categorie omvat de enkele fluxsystemen. Dergelijke oplossingen zorgen ervoor dat vervuilde lucht afgezogen en weggeleid wordt uit (voornamelijk) badkamers, douches, toiletten en bergruimtes. Ook dampkappen zonder motor behoren tot deze categorie. Dergelijke systemen worden meestal gecombineerd met luchttoevoerroosters op de ramen (om verse lucht in de woning te krijgen). Een tweede type zijn de dubbele fluxsystemen die zowel de vervuilde lucht afzuigen als verse lucht binnenbrengen. Uiterlijk om de vier jaar dienen de ventilatoren een grondig onderhoud te krijgen. Controleer in de eerste plaats de staat van de soepele manchetten en de trillingsdempers. Hoort u abnormale geluiden? Dat is een teken aan de wand: de kans is groot dat er iets defect is. In dit geval laat u best testen of de debieten nog correct zijn. Eveneens belangrijk om te inspecteren: de spanning van de riemen, de speling op de riemschijven en de uitbalancering van de turbines. Ziet u losgekomen bevestigingen? Draai deze dan zeker terug vast. Verder omvat het onderhoud een volledige reiniging van de ventilator, dus inclusief de turbine, de as en het slakkenhuis. Ten slotte dient u na te gaan of de elektrische kring en bediening nog in goede staat zijn. Natuurlijk zullen ook de kokers, de dakventilatoren en de luchtgroepen onderhoud vereisen. Klik op de betreffende term om te ontdekken hoe u dit het best aanpakt. Last but not least zijn er de warmteterugwinningsapparaten. Het onderhoud dat u dient uit te voeren, is sterk afhankelijk van het type systeem. Volg daarom altijd nauwkeurig de aanbevelingen van de fabrikant. Niettemin zijn er een aantal algemene regels die altijd van toepassing zullen zijn. Zo moeten platte filters één à twee keer per jaar gereinigd of vervangen worden. De ventilatoren vragen gemiddeld om de twee jaar een grondig onderhoud. Idem dito voor de plaatwarmtewisselaars, die trouwens om de vijf jaar eveneens een reinigingsbeurt vereisen. Kies daarom altijd voor een type dat zich gemakkelijk laat demonteren!

Door natuurlijke en mechanische ventilatie te combineren, ontstaan hybride systemen die met weinig energie toch een goed binnenklimaat garanderen. Logischerwijze is het onderhoud van dergelijke oplossingen sterk afhankelijk van de gekozen samenstelling. Het is eenvoudig: maak de som van de verschillende onderdelen. Als u op alle gerelateerde componenten in dit hoofdstuk klikt, komt u te weten welke inspecties en ingrepen nodig zijn om uw specifieke systeem in optimale conditie te houden.

U dient de vaste, de regelbare en de automatische openingen van de ventilatieroosters op regelmatige tijdstippen te controleren en te reinigen. Inspecteer meteen ook de gecontroleerde mechanische ventilatiemonden, maak deze schoon en stel ze opnieuw af. Dat ook de toegangen tot de kanalen en toevoerleidingen onderhoud nodig hebben, is logisch. Controleer jaarlijks het inspectieluik en zijn manoeuvreerbaarheid. Draai de bevestigingen aan en smeer de grendel. Inspecteer tegelijkertijd de staat van de voegen en van de eventuele isolatie. Vergeet niet om de eventuele brandweerstand na te kijken. Klik hier voor meer informatie over dit onderwerp. Eventueel kan u de toegangen om de drie jaar van een nieuw likje verf voorzien.

Zorg dat de ventilatiekokers niet aan uw aandacht ontsnappen. Controleer jaarlijks hun algemene staat in de toegankelijke zones. Inspecteer ook de voegen en de bevestigingen. En vergeet niet om de scharnieren van de luiken en de kleppen te smeren. Verder dient u te testen of de ventilatiekokers nog goed functioneren. Dit is nodig om de afstelling van de luiken, kleppen en sturingen te controleren (en indien nodig te corrigeren). Zijn uw ventilatiekokers op een Canadese put aangesloten? Dan is het niet onbelangrijk om jaarlijks de waterdichtheid, de condensatieafvoer en de eventuele ontwikkeling van plantengroei of schimmel te controleren. Weet dat de kans reëel is dat u de kokers periodiek zal moeten ontsmetten. In de andere gevallen zal u de binnenkant van de kokers sowieso minstens één keer om de vier jaar grondig moeten schoonmaken.

Elk jaar dient u de besturingen van de brandkleppen aan de nodige tests te onderwerpen. Hetzelfde geldt voor de werking van het alarmsysteem. Klik hier en ontdek hoe u dit het best aanpakt. Verder is het aangeraden om jaarlijks visueel te controleren of de kleppen nog goed werken. Ook de warmte-isolatie en de voorzieningen ter bescherming tegen vorst dienen jaarlijks nagekeken te worden. Het is evident dat u beschadigde zones best meteen herstelt of vervangt. Controleer bovendien of het isolatietype nog steeds op de heersende temperaturen en relatieve vochtigheid afgestemd is. Stuwmonden kunt u best om de drie maanden (of toch minstens één keer per jaar) reinigen, afstoffen en ontsmetten. Logischerwijze gaat u na of deze componenten nog goed functioneren en regelt u ze bij indien nodig. Wellicht is het interessant om de stuwmonden om de drie jaar een nieuw likje verf te geven.

Ook bij luchtbehandelingsinstallaties moet u voldoende aandacht schenken aan de luchtfilters. Meer informatie over het onderhoud en het nazicht vindt u hier. Sowieso zal u de luchtfilters om de drie maanden moeten vervangen. Daarnaast dient u periodiek de ladingsverliezen en de staat van de meetapparatuur te controleren. De filterhouders reinigt u best jaarlijks. Verifieer meteen of deze nog goed gemonteerd zijn. U hebt er immers alle baat bij om zijdelingse lekken tijdig te detecteren!

Ten slotte is het raadzaam om jaarlijks de warmte-isolatie en de voorzieningen ter bescherming tegen vorst te controleren. Het is evident dat u de beschadigde zones meteen herstelt of vervangt. Ga ook na of het isolatietype nog steeds voldoende op de heersende temperaturen en relatieve vochtigheid afgestemd is.

Niets is zo vervelend als een verwarmingsinstallatie die tijdens een bitterkoude winterdag de geest geeft. Met de toenemende schaarste aan technische mensen wordt de kans bovendien alsmaar kleiner dat u binnen de 24 uur uit de nood wordt geholpen. Gelukkig kan u zelf al veel doen om dit soort onheil te vermijden. In de eerste plaats door het volledige systeem zorgvuldig te inspecteren en te onderhouden. Belangrijk hierbij is dat u het totale plaatje bekijkt. Dat betekent dat ook de gasleidingen, de verwarmingsleidingen en -lichamen en de signalisatie van de leidingen beter niet aan uw aandacht ontsnappen.

De wetgever bepaalt dat centrale verwarmingsketels en branders op periodieke basis onderhouden moeten worden. De frequentie verschilt per gewest en wat er precies moet gebeuren, is afhankelijk van het type brandstof dat wordt gebruikt: vloeibaar of gas.

Natuurlijk zijn ook warmtepompen niet immuun voor slijtage en defecten. Hetzelfde geldt voor de reservoirs voor brandstoffen en e warmtelichamen, kranen en leidingen. Zelfs de afvoerkanalen voor verbrandingsproducten en andere schoorstenen en de warmte-isolatie/voorzieningen ter bescherming tegen vorst dient u geregeld onder de loep te nemen.

Gaslekken zorgen voor bijzonder gevaarlijke situaties. De kleinste vonk of statische lading kan al voldoende zijn om een gigantische explosie te veroorzaken. Daarnaast is er een groot risico op verstikking omdat u (meestal zonder dat te beseffen) te weinig zuurstof inademt. Controleer daarom minstens één keer per jaar de staat, de dichtheid en de bevestigingen van de gasleidingen. Ga tegelijkertijd na of de afsluitkranen, de ventielen, de regelorganen, de ontluchters… nog goed werken. U doet er goed aan om het schilderwerk en eventuele markeringen om de drie jaar te vernieuwen. Bevat uw CV-installatie soepele leidingen op basis van elastomeren? Weet dan dat deze niet langer dan twee meter mogen zijn. Het is erg belangrijk om ze te vervangen voor hun uiterste gebruiksdatum en/of wanneer ze schade beginnen te vertonen.

Een goed werkende CV-installatie is de som van alle onderdelen. Daarom dient u jaarlijks de staat, de dichtheid en de bevestigingen van de verwarmingsleidingen te controleren. Kijk meteen ook na of de afsluitkranen, de ventielen, de regelorganen, de ontluchters… nog steeds goed functioneren. Ontlucht indien nodig de installatie en kijk de dichtingen van de kranen en de ventielen na. Natuurlijk ontsnappen de warmte-isolatie en de eventuele bescherming tegen vorst niet aan uw inspecterend oog.Speciale aandacht moet naar de circulatiepompen gaan. Deze centrifugaalpompen zorgen ervoor dat het warmtedragende medium via een leidingstelsel doorheen de ketel en de radiatoren circuleert. Ze zijn dus essentieel om uw woning warm te krijgen. Daarom is een jaarlijkse inspectie van hun werking zeker geen overbodige luxe. Controleer trouwens ook de elektrische kring en aansluitingen. Detecteert u lekken, abnormale trillingen of cavitatie? Laat dan een vakman de nodige reparaties uitvoeren. Helaas is de kous daarmee nog niet af. U dient ook jaarlijks na te gaan of uw radiatoren geen lekken of corrosiesporen vertonen. Wenst u een optimale verwarming? Vergeet dan niet om de radiatoren te ontluchten vooraleer u ze opnieuw in gebruik neemt. Wordt uw woning op temperatuur gehouden door middel van vloerverwarming? Dan is het aangeraden om periodiek na te gaan of het water in alle kringen nog correct circuleert. U kan dat het best doen door de temperatuur te meten. Controleer eveneens of de regelorganen (en de temperatuurbegrenzer in het bijzonder) nog goed functioneren. Vaak vergeten, maar niettemin bijzonder belangrijk, is de controle van de thermostaten. Verifieer jaarlijks of de bereikte temperaturen overeenstemmen met de insteltemperaturen. Hou hierbij wel rekening met de toleranties op de nauwkeurigheid die de fabrikant opgeeft.

Controleer jaarlijks de staat en kleur van de signalisatieplaatjes waarop de gebruikte vloeistoffen zijn vermeld. Het schilderwerk zal u wellicht om de drie jaar moeten bijwerken.

Het is wettelijk verplicht om het onderhoud en het nazicht van een verwarmingsketel met vloeibare brandstoffen in handen van een erkende technicus te geven. Deze expert dient de ketel te reinigen en indien nodig de hittebestendige elementen te herstellen. Ook de schoorsteen (en de aansluiting ervan op de verwarmingsketel) moet een schoonmaakbeurt krijgen. Daarna zal de technicus de afstelling van de brander, de aanwezigheid van de vereiste meetopeningen en de rookindex (Bacharach) nagaan. Het onderhoud omvat eveneens een meting van het minimale CO2-gehalte en maximale CO-gehalte, de bepaling van het verbrandingsrendement en het nazicht van de brandermodulatie en de schoorsteentrek. Het proces eindigt met een inspectie van de verluchting van de stookplaats en van de dichtheid van het afvoerkanaal.

Het is wettelijk verplicht om het onderhoud en het nazicht van een verwarmingsketel met gasvormige brandstoffen aan een erkende technicus toe te vertrouwen. Bij een ketel van het type B zal deze expert de schoorsteen en de aansluiting ervan op de verwarmingsketel mechanisch reinigen. Logischerwijze zal hij/zij ook de algemene staat (dichtheid) en de goede werking (trek) controleren. Verder omvat het onderhoud het stofvrij maken van de warmteketel én de reiniging van het branderbed en de warmtewisselaar. Ook de algemene staat van de verwarmingsketel, de verluchting van de stookruimte en de verbrandingsluchttoevoer zullen gecontroleerd worden. Beschikt u over een aangeblazen gasbrander? Dan zal de technicus de ventilator moeten reinigen. Tevens zal hij/zij het systeem opnieuw afstellen. Sowieso moet bij alle toestellen ook de verbranding nagekeken worden. Belangrijk om te weten: raak nooit de schroeven van het gasblok aan, want die kunnen erg warm zijn!

Bij gesloten verwarmingstoestellen (type C) is het nodig om het rendement te controleren. Dit is mogelijk door in de voorziene meetpunten de temperatuur van de verbrandingsgassen en -lucht te bepalen. Voor moduleerbare branders zal de technicus ook het maximale en minimale vermogen controleren en metingen op 75, 50 en 25% van het regelbereik uitvoeren.

Verwarmt u met warmtepompen? Deze systemen vereisen een specifiek jaarlijks onderhoud. Eerst en vooral dient u na te gaan of het ontdooiingssysteem nog goed functioneert. Controleer ook de vervuiling en het debiet van de filters van de verdamper en de condensor. Vallen eveneens te inspecteren: de controle- en alarmvoorzieningen, de spanning van de riemen, het oliepeil, de werkingsdruk, de start- en werkingsintensiteit van de weerstand van het omhulsel en de klepplaten van de compressor.

Daarmee zit uw taak er echter nog niet op. U dient ook de batterij en de filters van de lucht- of waterverdamper te reinigen en de condensorkring te ontluchten. Stel daarna de ontspanner, de droger, het solenoïdeventiel en de detector terug af. Inspecteer vervolgens de hoeveelheid koelvloeistof en de dichtheid van de kring. Tevens zal u de beveiligingen moeten controleren en opnieuw afstellen. Het takenpakket eindigt met een grondig nazicht van de elektrische kring.

Lekkende opslagtanks zijn noch goed voor het milieu, noch voor de portemonnee. Bovendien kunnen er gevaarlijke situaties ontstaan, zoals de kans op ontploffing. Daarom verplicht de wetgever een periodieke controle door een erkende technicus. De frequentie is afhankelijk van de dichtheid en het type reservoir. Bij ingegraven exemplaren mag je rekenen op één tot vijftien jaar in Vlaanderen; in Wallonië schommelt de tijdspanne tussen de drie en vijftien jaar. Bij tanks die in de open lucht staan, spreken we over enkele maanden tot drie jaar in Vlaanderen, en tien jaar in Wallonië. Het Brusselse Gewest hanteert voor beide types een periodiciteit van vijf jaar.

Dat betekent echter niet dat u verder geen aandacht meer moet besteden aan de opslaginstallatie. Integendeel, minstens om de twee jaar dient u het volledige systeem te (laten) controleren, dus inclusief de wanden van het reservoir. Het is evident dat deze regel enkel geldt voor tanks die toegankelijk zijn: u hoeft ze dus niet telkens uit te graven. Belangrijk is dat de alarm-, overvulbeveiliging- en lekdetectiesystemen nog goed functioneren. Controleer tevens het reservoir op de aanwezigheid van water of slib. Ook belangrijk: verifieer of het certificaat en het proces-verbaal van het vorige onderzoek wel in orde zijn.

Een potentiaalverschil kan leiden tot een elektrische ontlading, wat gevaarlijk kan zijn in geval van licht ontvlambare brandstoffen. Daarom is het interessant om periodiek het potentiaalverschil tussen het reservoir en de omgevende grond te (laten) meten. Controleer tevens of de niveausensor nog goed werkt en smeer de kranen. Het is zeker aangeraden om hierbij ook het peilsysteem te reinigen en te ontluchten. Demonteer de filters zodat u deze echt grondig kan schoonmaken. Ten slotte doet u er goed aan om de dichtheid van het reservoir, de toebehoren en de uitmonding van de verluchtingspijp onder de loep te nemen.

Het VLAREM vraagt om de bescherming tegen corrosie van LPG-reservoirs om de tien jaar te (laten) inspecteren. Voor de rest dient u de voorschriften en voorwaarden van uw milieuvergunning te volgen. Sowieso zal u de veiligheidsapparatuur moeten nakijken en controleren of er geen roestvorming op de tankwanden is opgetreden. Verder is het aangeraden om geregeld hinderlijke plantengroei te verwijderen, de beschermingen van het reservoir tijdig te herstellen en periodiek de dichtheid te verifiëren.

Hoewel warmtelichamen over het algemeen relatief robuuste systemen zijn, kan er altijd iets mislopen. Daarom controleert u best jaarlijks de werking en de bevestigingen van uw radiatoren, convectoren, verwarmingsplinten… Verifieer tegelijkertijd de dichtheid van de installatie en de ontluchting. Het is evident dat de thermostaat en kranen niet aan uw aandacht mogen ontsnappen. Ga na of alles nog naar behoren functioneert. Vergeet trouwens de warmtemeters niet op te nemen: een te hoge of te lage temperatuur wijst op een storing in het systeem. Driejaarlijks kan u de warmtelichamen best van een nieuw likje verf en/of een corrosiewerende bescherming voorzien.

Verwarmt u met individuele gasradiatoren? Controleer dan jaarlijks hun algemene staat. Verifieer ook de stopzetting van de brander. Dit doet u best door de thermostaat bij de geprogrammeerde temperatuur te controleren. Verder doet u er goed aan om de verwarmingselementen, de brander en de bedieningsorganen goed af te stoffen.

Belangrijk: verifieer of de vlam blauw is, want elke kleurafwijking wijst op een probleem! Bij gesloten toestellen dient u eveneens hun dichtheid te controleren. Ten slotte laat u best periodiek de staat en de reinheid van de luchttoevoerleidingen en de leidingen voor de afvoer van de verbrandingsgassen inspecteren.

Voor de kranen en leidingen kan u best de onderhoudstips van verwarmingsleidingen en -lichamen volgen. Klik hier om te ontdekken wat deze inhouden. Daarnaast dient u jaarlijks de doorstroommeters te controleren.

In het Brussels Hoofdstedelijk en Vlaams Gewest is een periodiek nazicht en onderhoud van de schoorstenen verplicht. In het Waals Gewest is dat enkel aangeraden, terwijl de Belgische norm een periodiciteit van één keer per jaar naar voor schuift. Voor uw veiligheid, comfort en portemonnee is het raadzaam om dit advies ter harte te nemen.

Schoorstenen vegen, is een vak apart. Het is echt geen goed idee om dit onderhoud zelf uit te voeren. Vertrouw deze taak toe aan vakmensen die weten waar ze mee bezig zijn. Zij zullen het dak betreden om de schoorsteen van bovenaf te reinigen met borstels en gewichten. Of ze kiezen voor een aanpak waarbij de borstel op het gelijkvloers via een veegluik naar boven wordt geduwd. Daarnaast zullen ze de verbrandingsresten aan de voet van de schoorsteen wegzuigen en de roetvanger schoonmaken.

Natuurlijk kan u zelf ook actie ondernemen. Zo is het aangeraden om jaarlijks te controleren of er zich in de buurt van het veegluik spleten, scheuren of openingen manifesteren. Het is belangrijk om deze meteen af te dichten met een hittebestendige kit of vuurvaste mortel. Misschien moet u zelfs extra veegluiken (laten) toevoegen op de plaatsen waar het afvoerkanaal voor de verbrandingsgassen van richting verandert. Zorg ook dat eventuele scheuren of openingen in het schoorsteenkanaal afgedicht worden.

Let op: de schoorsteen en de aansluiting op stookketels met gasvormige brandstoffen mogen enkel op mechanische wijze gereinigd worden. Het is belangrijk dat tegelijkertijd de dichtheid en hun goede werking (trek) gecontroleerd worden.

Luchtbehandelingsinstallaties die op basis van koelvloeistoffen en/of fluorgassen werken, mogen enkel door een bevoegde koeltechnicus onderhouden worden. Natuurlijk kan u de installatie en de compressors wel zelf visueel controleren, iets wat u trouwens best maandelijks doet. Het nazicht van de dichtheid dient u echter aan een expert over te laten. Hoe vaak deze inspectie moet gebeuren, is afhankelijk van de nominale koelvloeistofinhoud. In een woning zal deze meestal de 30 kg niet overschrijden, waardoor een jaarlijks onderhoud volstaat. Bij een grotere installatie (tussen 30 en 300 kg) moet de inspectie halfjaarlijks gebeuren. En bij echt grote systemen (vanaf 300 kg) is zelfs een driemaandelijkse controle vereist.

De dichtheid wordt nagegaan door de goede staat en de correcte werking te controleren van alle beschermingsvoorzieningen, de afstelling, de bediening en de alarmsystemen. De technicus zal tevens de dichtheid van de volledige installatie beproeven en nagaan of er zich geen corrosieverschijnselen manifesteren. Verder omvat het proces de controle van de pompen en de ventielen die instaan voor de verdeling van de koelvloeistof. Daarnaast zal hij/zij de koudwaterleidingen nakijken op eventuele lekken en de staat van de isolatie inspecteren.

Bij het jaarlijkse onderhoud worden tal van zaken gemeten. We denken onder meer aan het koelvloeistofniveau, het vermogen om koude te produceren, de verwerkingstemperatuur en het koelvloeistofverlies. Maar ook op de isolatie van de koelvloeistofleidingen, het trillings- en geluidsniveau, de condensatiedruk en de werking van de koelinstallaties worden metingen uitgevoerd.

Eveneens belangrijk om te controleren: de staat en de werking van de warmteafvoer naar buiten. De expert zal bovendien nagaan of de warmteoverdracht naar het koelsysteem efficiënt verloopt. Verder zal hij/zij de staat en de werking van de warmtewisselaar in de eenheden en de behandelde ruimtes nakijken. Ook de luchttoevoersystemen in de behandelde ruimtes zullen niet aan zijn/haar aandacht ontsnappen. Idem dito voor het luchttoevoersysteem in de buurt van de luchtbehandelingseenheden en de leidingen die erop aangesloten zijn. Zelfs de luchttoevoer in het systeem zal grondig geïnspecteerd worden.

De taak van de technicus zit er hiermee nog niet op. Hij/zij moet ook de filters inspecteren op vervuiling, beschadiging of verstopping. De afstelling en de parameters van het systeem moeten ook gecontroleerd worden. De expert zal eveneens de lokalisering, de functies en de afstelling noteren van alle besturingen, sensoren en indicatoren die de energieprestaties beïnvloeden. Verder zal hij/zij ervoor zorgen dat de besturing van de klimaatregeling of het koelsysteem perfect functioneert. Ten slotte behoort het opsporen en inspecteren van alle besturingen van de verwarmingsinstallatie en de temperatuursensoren tot het takenpakket van deze technicus.

Zelf controleert u best jaarlijks de warmte-isolatie en de voorzieningen ter bescherming tegen vorst. Het is evident dat u de beschadigde zones meteen herstelt of vervangt. Kijk eveneens na of het isolatietype nog steeds voldoende op de heersende temperaturen en relatieve vochtigheid afgestemd is.

Een woning omvat meerdere systemen om water te verdelen of af te voeren. In de eerste plaats denken we hierbij aan koud- en warmwaterleidingen. Zonder deze oplossingen zouden we immers flink op ons dagelijkse comfort moeten inboeten. Maar ook de systemen om hemelwater af te voeren en te verdelen spelen een belangrijke rol, zeker in een land als België waar de hemelsluizen geregeld open staan. Een derde categorie omvat alles wat de afvoer van afvalwater betreft. Welk onderhoud deze oplossingen nodig hebben, klik hier.

Zoals bij de meeste systemen is de werking van waterverdeling- en afvoersystemen afhankelijk van meerdere componenten. Daarom dient u eveneens aandacht te schenken aan de watermeters, drukregelaars, ontspanners, opslagtanks, hydrofoorgroepen, filters…. Maar ook de sanitaire toestellen en toiletten dienen de nodige zorg en aandacht te krijgen. Waterbehandelingstoestellen zijn bijzonder efficiënt in de strijd tegen schade door kalkafzetting, althans als ze goed functioneren. Zorg dus dat deze systemen niet aan hun periodieke onderhoudsbeurt ontsnappen. Last but not least zijn er de warmwaterboilers waarvoor een regelmatig onderhoud zich opdringt omwille van veiligheids- en efficiëntieredenen.

Lekkende waterleidingen kunnen u zuur opbreken. De waterrekening loopt razendsnel op én de schade aan bouwcomponenten neemt vlug grote proporties aan. Daarom dient u jaarlijks na te gaan of alle warm- en koudwaterleidingen (en hun bevestigingen) nog in goede staat zijn. Belangrijk: ledig tijdig de installaties die aan vorst blootgesteld worden. Is het afgetapte water bruin? Dan is de kans groot dat de leidingen binnenin roest vertonen. Een gevoelige debietvermindering wijst dan weer op kalkaanslag. Vergeet ook niet om de isolatie en het beschermingssysteem van de leidingen te controleren!

De afsluitkranen inspecteert u best halfjaarlijks. Voor de ventielen en de veiligheidsgroepen is zelfs een maandelijkse controle aangewezen. Bij de regelorganen, ontluchters, waterslagdempers… mag u dan weer een jaar wachten om alles eens goed na te kijken. Controleer op dat moment ook de filterringen en de dichtingen van de kranen. Reinig deze componenten als ze te zwaar bevuild zijn. Om de drie jaar zal u wellicht het schilderwerk moeten hernieuwen. Voorziet u in uw eigen drinkwater? Dan moet u driejaarlijks de drinkbaarheid ervan (laten) controleren.

Jaarlijks dient u de staat, de dichtheid en de bevestigingen van de leidingen en trechters voor hemelwaterafvoer na te kijken. Maak van de gelegenheid gebruik om de leidingen en de hulpstukken te reinigen (indien dat nodig is). Inspecteer eveneens de kwaliteit van het verdeelde water. Zijn er in uw woning voorzieningen om ijsstoppen te voorkomen? Deze hebben eveneens een jaarlijkse controle nodig. Meer informatie over hoe u al dit onderhoud het best aanpakt, klik hier.

Is uw waterleiding van een drukregelaar of hydrofoorgroep voorzien? Controleer dan jaarlijks de druk van de toestellen, en dit zowel stroomop- als stroomafwaarts. Zijn er pompen aanwezig? Schakel de hulp van een expert in als u verdachte geluiden hoort of als u merkt dat de druk niet meer correct is.

Voor het onderhoud van uw regenwaterreservoir dient u de aanbevelingen van de fabrikant te volgen. U kan de controle en het onderhoud beperken door stroomopwaarts in de reservoirs zelfreinigende filters te plaatsen. Vergeet dan niet om deze regelmatig te vervangen (het interval is afhankelijk van het materiaal waaruit de filters bestaan).

Het is aangeraden om jaarlijks de stroomop- en stroomafwaartse druk van de toestellen te controleren: drukregelaar, ontspanner, stabilisator… Ook gaat u best om de twaalf maanden na of de watermeters nog altijd hun rol vervullen. Controleer de installatie regelmatig op lekken en reinig/spoel de filters. Het filtreerelement vervangt u best tweemaandelijks, tenzij de fabrikant een andere periodiciteit aangeeft.

Op het onderhoud van sanitaire toestellen en toiletten (al dan niet met een verbrijzelaar) staat niet meteen een tijdslimiet. Alles is afhankelijk van het gebruik, de hardheid van het water, de locatie… Daarom geven we de gouden raad: ‘inspecteer regelmatig en grondig’. We spreken dan in de eerste plaats over de kranen en hun dichtingen. Vergeet niet om af en toe de filtertjes te reinigen! Controleer tevens de dichtheid van de reukafsluiter en verwijder eventuele afzettingen. Zorg dat de dichtingen en de verschillende bevestigingen steeds in goede staat verkeren. Bij toiletten inspecteert u best geregeld de dichtheid van het spoelreservoir.

Tip: vervang defecte dichtingen meteen! Nagaan of de bevestigingen van de pot en het spoelreservoir nog in goede staat verkeren, is zeker geen overbodige luxe. Verifieer ook regelmatig of de spoelkraan efficiënt werkt. Bij toiletten met een verbrijzelaar wordt dit element logischerwijze ook regelmatig op een goede werking gecontroleerd.

In heel wat streken van België is het water relatief ‘hard’, wat betekent dat het een hoog kalkgehalte bevat. Op gezondheidsvlak zal u daar geen schadelijke nadelen van ondervinden, maar uw woning en portemonnee zullen er wel onder lijden. Zo zullen kranen, sanitaire en elektrische toestellen met kalkaanslag kampen, wat hun levensduur aanzienlijk inkort. Daarnaast zal zowel uw waterdebiet als het rendement van uw verwarmingsketel en boiler afnemen. Gelukkig bestaat er een mogelijkheid om deze problemen sterk in te dijken: de installatie van een waterbehandelingstoestel. De voorwaarde is natuurlijk dat dit efficiënt functioneert, en daar wringt het schoentje al eens. We kunnen alleen maar benadrukken dat een regelmatig onderhoud geen weggegooid geld is. Het zal u wel iets kosten omdat u deze taak best in handen van een vakman geeft. Over het algemeen zal u bij de aankoop van het toestel een onderhoudscontract kunnen afsluiten. We raden sterk aan om dat ook effectief te doen. De expert zal (meestal jaarlijks) bij u langskomen om een wateranalyse uit te voeren en de controlebuizen zowel aan de binnen- als buitenkant te inspecteren (indien nodig zal hij/zij deze vervangen). Verder zal deze technicus waterstalen nemen en analyses uitvoeren van de verschillende behandelingstoestellen en de retourleiding van alle gesloten warmwaterkringen. Het onderhoud omvat ook een nazicht van de elektrische bedieningskast, de waterdruk en de ventielen. De expert zal eveneens de zoutbak, doseerpompen, kleppen en injectoren demonteren en reinigen. Ten slotte worden de harsen ontsmet indien dat nodig blijkt te zijn.

Warmwaterboilers (accumulatoren en verwarmers) mogen zeker niet genegeerd worden. Jaarlijks controleert u best alle hulpstukken (kranen, ventielen…) op hun goede werking. Inspecteer meteen ook de afstelling, de eventuele corrosiewerende bescherming en de waterbehandelingstoestellen. Klik hier voor meer informatie. Verder vereisen de brander en de circulatiepompen een jaarlijks nazicht. Ten slotte doet u er goed aan om de boilers om de twee jaar te (laten) ontkalken.

Het risico op brand schuilt in een klein hoekje. Met wat gezond verstand en goed functionerende elektrische installaties kan u al veel leed voorkomen. Toch is het onmogelijk om alle gevaren en risico’s uit te sluiten. Daarom is een investering in brandbescherming nooit weggegooid geld. Branddetectie- en alarmsystemen betalen zich dubbel en dik terug als er brand uitbreekt. Ze laten immers toe om snel actie te ondernemen en de aanwezigen tijdig te evacueren. Natuurlijk is er altijd één grote voorwaarde: deze oplossingen dienen te allen tijde perfect te functioneren. Hoe u dat kan bewerkstelligen, klik hier. Rook- en warmteafvoersystemen helpen dan weer bij een veilige evacuatie. Klik hier om te ontdekken hoe u deze in perfecte staat kan houden. Automatische blusinstallaties zijn ideaal om branden in de kiem te smoren. Natuurlijk vereisen deze oplossingen een periodiek onderhoud. Hier vindt u wat dit inhoudt. In een gewone particuliere woning investeert u best in manuele brandblusapparatuur. Hou er wel rekening mee dat u deze periodiek op hun efficiëntie en werking moet (laten) testen. Daarnaast zijn er nog andere aspecten van brandveiligheid die uw aandacht vereisen, zoals de wanddoorvoeringen, de brandwerende deuren en de veiligheidsverlichting.

Het onderhoud van een automatische blusinstallatie wordt best toevertrouwd aan de firma die het systeem installeerde. Toch zijn er enkele controles die de gebruiker zelf periodiek kan uitvoeren. Weliswaar dient u hierbij een bepaalde volgorde te hanteren:

1. Noteer de manometerstanden van de water- en luchtinstallaties, de transportleidingen en de reservoirs onder druk.
2. Controleer het waterniveau in de wateropslagreservoirs (inclusief de reservoirs voor het opgieten van de pompen en de reservoirs onder druk).
3. Verifieer of de kranen op hun correcte positie staan.
4. Test het (met water aangedreven) alarmsignaal voor de opstart van de automatische pompen en voor de heropstart van de dieselmotoren.
5. Inspecteer het verwarmingssysteem dat de leidingen tegen vorst moet beschermen.

Ga regelmatig na of er wijzigingen werden doorgevoerd die de installatie, de situatie of de werking van de automatische blusinstallatie zouden kunnen beïnvloeden. Controleer tegelijkertijd of de bluskoppen, de sprinklers, de leidingen en hun dragers, de waterbronnen en hun alarm, de sluitkranen, de stromingsschakelaars en de elektrische voeding nog in goede staat zijn en doen wat ze geacht zijn te doen.

Om de zes maanden is een echte onderhoudsbeurt nodig. Het liefst gebeurt dat door een expert. Deze persoon zal de droogalarmkranen inspecteren. Hij/zij zal door middel van proeven ook het debiet van de automatische pompen en de correcte opstart van de dieselmotoren controleren. Het takenpakket omvat eveneens het nazicht van de werking van de vlotterkranen op de reservoirs, van de reinheid van de zuigerroosters van de pompen, alsook van de opslagreservoirs en de reservoirs onder druk. Verifieer of de resultaten van alle controles en de uitgevoerde onderhoudswerken wel degelijk in het logboek genoteerd zijn, zodat u deze gemakkelijker kan bijhouden.

Het onderhoud van brandblusapparaten wordt het best aan een gespecialiseerde firma overgelaten. Sowieso is het aangeraden om minstens één keer per jaar na te gaan of deze toestellen zich nog op de juiste plaats bevinden en onbeschadigd zijn. Er moet ook worden gecontroleerd of ze goed zichtbaar en toegankelijk zijn, een leesbare en geschikte gebruiksaanwijzing hebben en een veiligheidszegel dragen (dat niet beschadigd of gebroken is). Indien er een drukaanwijzer is, moet de naald zich in de groene zone bevinden. Ook dit is een belangrijk aandachtspunt tijdens de controle.

Haspels en gewapende brandkranen moeten jaarlijks door een bevoegd persoon onderhouden worden. Dit proces omvat heel wat aandachtspunten. Zo mag het materieel niet verstopt of beschadigd zijn. De onderdelen mogen geen roest of lekken vertonen. Er moet gecontroleerd worden of de gebruiksinstructies en de pictogrammen aanwezig en duidelijk leesbaar zijn. De expert dient ook na te gaan of de wandmontagesteunen op het voorziene gebruik afgestemd zijn en stevig genoeg bevestigd zijn. De slangen mogen over de volledige lengte geen enkele scheur, vervorming, slijtage of beschadiging vertonen. Vervang de slang bij het minste mankement of onderwerp ze minstens aan een test met maximale werkingsdruk. De technicus zal ook nog controleren of het waterdebiet regelmatig en toereikend is, of de manometer correct functioneert en of de haspels gemakkelijk en in twee richtingen kunnen draaien. Hij/zij zal eveneens nakijken of de spanringen van een geschikt model zijn en goed bevestigd werden.

Bij draaiende gewapende brandkranen zal de expert nagaan of de draaiing probleemloos over 180° kan gebeuren. Bij manuele gewapende exemplaren wordt gecontroleerd of de stopkraan van een geschikt model is en of deze correct en probleemloos functioneert. Logischerwijze worden bij een brandkraan met automatische haspel de automatische kraan en afsluiter op hun goede werking geïnspecteerd. De expert zal ook aandacht aan de toevoerleidingen besteden. Zeker soepele exemplaren mogen nooit beschadigingen of slijtage vertonen. Zelfs de kast waarin de gewapende brandkraan zich bevindt, zal op eventuele schade gecontroleerd worden. De technicus zal ook nagaan of de deuren probleemloos geopend kunnen worden en of de straalpijp van een geschikt model is en gemakkelijk te bedienen valt. Bij dit laatste zal hij/zij ook de werking en correcte bevestiging van de slaggeleiders controleren. Om de vijf jaar is het noodzakelijk om alle slangen aan de maximale werkingsdruk te onderwerpen (volgens de norm NBN EN 671-1).

Bij wanddoorvoeringen is er sprake van afdichtingen tussen de leidingen, kabels en brandwerende bouwelementen (wanden, vloeren…). Mogelijks worden ook brandwerende voorzieningen (zoals moffen) toegepast. In beide gevallen dringt een jaarlijkse inspectie en (indien nodig) herstelling zich op. Wordt de brandweerstand verzekerd door een klep die in de leiding is ingewerkt? Klik dan hier om te weten welk onderhoud u moet voorzien.